Afscheid van een ankerpunt

Vandaag nemen we afscheid van een felle madame. Ze was een graag geziene mediafiguur in Vlaanderen, en het is dan ook niet verwonderlijk dat de media er de afgelopen week veel aandacht aan besteed hebben.

Wat mij vooral is opgevallen, zijn volgende 2 vaststellingen: het belang van mediafiguren als rolmodel en de betrokkenheid van Jan met de pet bij een dergelijk figuur. In de rest van de wereld zagen we trouwens hetzelfde scenario afgelopen week met die oorspronkelijk zwarte, maar nadien gebleekte king of pop die heen ging.

Holebi-icoon

Yasmine (artiestennaam voor Hilde Rens) stond voor trouwen met een vrouw, kinderen krijgen en daar gewoon over doen. Haar dood heeft dan weer zelfmoord en depressie bespreekbaar gemaakt. Ik heb over al die topics de afgelopen week meer mensen horen praten dan ooit tevoren.

Betrokkenheid

Veel mensen die de zangeres van haar noch pluim kennen, voelen het toch aan als een persoonlijk verlies. Heeft u daar al over nagedacht waarom we massaal verdrietig kunnen zijn om iemand die we eigenlijk niet kennen?

Ankerpunt

Ik las (en zag) veel fait divers over het heengaan van Yasmine (en Michael Jackson), maar vond weinig duiding terug in de nieuwsstroom. Behalve dan dat ene opinie-artikel van Marc Reynebeau in De  Standaard. Daarom wil ik graag citeren uit ‘Mensen als wij, maar dan met succes’, ‘waarom wij ons het lot van beroemdheden aantrekken’ (Marc Reynebeau, De Standaard, zaterdag 27 juni 2009).

‘ […] Celebrity is het product van de populaire cultuur en de massamedia. Zij hebben de nieuwe religie, in de letterlijke betekenis, van deze tijd vorm gegeven. Wat mensen bindt en waaraan ze hun identiteit ontlenen, is veel minder hun familie of de plek waar ze wonen, dan hun vertrouwdheid met het universum van Thuis en De Slimste Mens, van de helden van Standard Luik of QuickStep, van Laura Lynn of Black Eyed Peas. Zij zijn de nieuwe bronnen van herkenning, enthousiasme en verheerlijking, zij leveren de onderwerpen voor het gesprek van de dag.

De iconen van deze nieuwe religie vormen de nieuwe elite. Hun belangrijkste aantrekkingskracht is dat ze iets unieks projecteren, wat allicht nog nooit eerder in de geschiedenis is voorgekomen. Via de egalitaire digitale cultuur incarneren zij de illusie van de ultieme sociale mobiliteit. Want iedereen kan potentieel deel uitmaken van die elite. […]

Omdat ze zich via de massamedia vermenigvuldigen, zijn beroemdheden erg nabij. Met hun prestaties zijn ze de helden die als rolmodel dienen, met hun liedjes leveren ze de soundtrack voor het bestaan en in hun filmrollen geven ze daar de handleiding voor. Ze doen dromen, ze troosten en moedigen aan.

En ze zorgen voor ankerpunten, vertrouwde beelden, stemmen en gezichten in de altijd snel veranderende wereld. Als iemand als Yasmine of Michael Jackson daar onverwacht uit wegvalt – iemand die nog niet out is, anders dan de eveneens deze week gestorven Farah Fawcett dus – creëert dat een gemis. Tot iemand anders die rol als ankerpunt overneemt.

En vooral, beroemdheden stellen ons nooit teleur. In de boekskes worden ze gefotoshopt bij het leven, maar dat geeft niet. Integendeel, zo benaderen ze nog dichter de dromen die ze moeten incarneren. Een Yasmine had nog authenticiteit genoeg, aan Michael Jackson, die stilaan een kind met craquelé werd, was daarentegen weinig authentieks meer overgebleven.

Zo gaat het ook met de gevoelens die ze oproepen. Op de occasionele stalker na, weet iedereen genoeg hoe onoverbrugbaar de afstand tot de celluloid hero hoort te zijn. Tastbaarheid kan alleen tot teleurstelling leiden. Wie smoor is op een ster, is niet ontgoocheld als die liefde onbeantwoord blijft. Even gratuit als oprecht kunnen sterren worden gehaat. Zoals het geluk of het ongeluk dat ze oproepen even imaginair als reëel is.’

Yasmine was ook voor mij een ankerpunt. Ze zal gemist worden.